Londyn w czasach Sherlocka Holmesa;
- autor: Krystyna Kaplan;
- wydawnictwo: PWN - 2016;
- seria: Metropolie Retro;
- kategoria: historia, album, literatura polska.

Ostatni tom Metropolii Retro. Specyficznej serii, do której nawet PWN niezbyt się przyznaje.
Na koniec został mi Londyn, miasto, które, na przełomie wieków przeszło totalną metamorfozę. Gwałtowny rozwój przemysłowy musiał mieć swoje konsekwencje. Londyn, podobnie jak inne metropolie, borykał się z wieloma problemami dynamicznie rosnącego miasta. Miasto coraz bardziej się dusiło i były potrzebne gwałtowne inwestycję w miejską infrastrukturę. Metro, kanalizacja, mosty, doki, budynki użyteczności publicznej to tylko nieliczne elementy zmieniającego się miasta. Niezbędne zmiany dotykały praktycznie każdej sfery życia. Pomimo to udało się zachować pewne zwyczaje, zachowania, które przez dziesięciolecia definiowały Londyńczyków.

Berlin. Szalone lata dwudzieste, nocne życie i sztuka
- autor: Iwona Luba;
- wydawnictwo: PWN - 2013;
- seria: Metropolie Retro;
- kategoria: historia, album, literatura polska.

Warszawa w dwudziestoleciu międzywojennym szalenie się rozwijała, nie inaczej było w Berlinie. Tylko, że dużo bardziej i tylko przez dziesięć lat. Lata trzydzieste były dla miasta (dla całych NIemiec) okresem straconym, ale mieszkańcy Berlina lata dwudzieste wykorzystali maksymalnie. Miasto gwałtownie się rozwijało, a mieszkańcy szalenie wydawali wszystkie swoje oszczędności. Trzymanie oszczędności w czasie hiperinslacji i tak nie byłoby zbyt rozsądne. Z rozwojem miasta rozwijała się też kultura i rozrywka. Najmocniej to było widoczne w obrębie prasy (tysiące tytułów) oraz w kinie. Berlińczycy pokochali ruchome obrazy. Piwo też, ale powiedzmy sobie szczerze - knajpy w każdej dobrze prosperującej się metropolii mają powodzenie. Berlińczycy się bawili do upadłego kompletnie nie zauważając niebezpieczeństwa czyhającego tuż za rogiem. Nazizm nie wziął się znikąd i nie powstał z dnia na dzień.
Lubię serię (niby) Metropolie Retro, ale Berlin najmniej mi się podobał. Pokazano tylko dekadę z funkcjonowania miasta totalnie odcinając się od pozostałych dekad.. to mocno fragmentaryczny obraz miasta. Wiele informacji jest powtarzanych, a o innych autorka milczy przyjmując za pewnik iż czytelnik je zna. Za mało też w tym albumie jest o infrastrukturze miasta. Metropolię nie tworzy tylko tkanka społeczna, ale tak to jak miasto wygląda i jak się w nim żyje. Nawet ówcześnie żyjący Franz Hessel (poniżej cytat) wiedział, że miasto trzeba poczuć, poznać, oddychać nim - tego w tej książce trochę zabrakło.

Rzeźnicy i lekarze. Makabryczny świat medycyny i rewolucja Josepha Listera
- autorka: Lindsey Fitzharris;
- Znak, 2018
- kategoria: historia, biograficzna.

Wiek dziewiętnasty to czas wielkich zmian, które dotykały różnych dziedzin życia. Rewolucja goniła rewolucję... ale pozostawały dziedziny, w których postęp działał jakby wolniej. Do takich sfer częściowo można zaliczyć medycynę. Z jednej strony mieliśmy olbrzymie odkrycia, które mogły na zawsze ulżyć pacjentom, ale też występował wielki opór środowiska przed wprowadzaniem nowinek do codziennej pracy - i to pomimo pozytywnych badań. Czasem upór i polityka zwyciężają ze zdrowym rozsądkiem.
O jednej z takich rewolucji i jej autorze opowiada ta książka. Joseph Lister poświęcił całe życie na opracowanie i wdrożenie metody, która pomogłaby uratować część pacjentów po zabiegach chirurgicznych. Odkrył, że stosowanie kwasu karbolowego (antyseptyk) i ogólna higiena podczas kontaktów z pacjentami znacząco obniżają śmiertelność po zabiegach. No i co z tego, skoro wielu jego znamienitych kolegów twierdziło, że ropa wyciekająca z ran to dobry znak. Przekonanie niedowiarków stało się głównym celem pracy Listera.

Krótka historia jednego zdjęcia. Kobiety;
- autorzy: Jakub Kuza, Paulina Tyczkowska;
- wydawnictwo: Znak, 2019;
- kategoria: album, literatura polska, historia.

Drugi album autorska Jakuba Kuzy. Tym razem zdjęcia zostały dobrane tematycznie. Hasłem przewodnim są kobiety, a opublikowane zdjęcia są często nieoczywiste. Jest sporo znanych fotografii i wiele, których wcześniej nie widziałem. Wszystkie one zostały wzbogacone bardzo ciekawym opisem. Czasem są w nim okoliczności powstania zdjęcia, ale też często jest pokazany szerszy kontekst, który pokazuje nam wyjątkowość pokazanej kobiety. Bo to przecież album o kobietach. Co ciekawe wiele słynnych zdjęć powstało całkiem przypadkiem, czy też w sposób nieoczywisty. Lektura, podobnie jak pierwszy album dała mi sporo przyjemności i przypomniała, że historia dwudziestego wieku (główne lata w albumie) jest o wiele bardziej skomplikowana niż się o tym mówi na co dzień. Za wielkimi wydarzeniami znanymi z historii kryją się prawdziwi ludzie i ich osobiste dramaty.

Warszawa. Perła Północy; 
- autor: Maria Barbasiewicz;
- wydawnictwo: PWN - 2014;
- seria: Metropolie Retro;
- kategoria: historia, album.

Kolejna odsłona Metropolii Retro. Nie przepadam za Warszawą. Drażni mnie jej układ, chaos architektoniczny, bylejakość a przede wszystkim mit Warszawiaka. Czasem tam jeżdżę, ale nie mogę powiedzieć bym lubił to miasto. Miałem nadzieję, że ten album pozwoli mi bardziej zrozumieć fenomen tego miasta.
Początek jest bardzo obiecujący. Dostajemy (podobnie jak w Paryżu) uwarunkowania historyczne - tło, które warunkowało rozwój miasta po odzyskaniu niepodległości. Sporo tutaj statystyki, która ma pokazać jak to miasto się zmieniało. Te dane pokazują, że Warszawa była miastem pełnym sprzeczności. Gwałtowny rozwój polegał w znacznej mierze na naprawianiu tego, co przez ostatnie lata było zaniedbane. Drogi, kanalizacja, architektura. Warszawa była miastem brzydkim, śmierdzącym i skrajnie przeludnionym. Fatalnym warunkom mieszkaniowym towarzyszyło bezrobocie, bieda i elita, która chciała się bawić. Miasto się rozwijało, ale był to rozwój bardzo nierównomierny, i w znacznej mierze na kredyt. Społeczeństwo było zróżnicowane, ale nie zasymilowane - jest to dosyć ważne z punktu widzenia późniejszych wydarzeń. Warszawa była niesłusznie przez niektórych nazywana Paryżem Północy. Te miasta dzieliło niemalże wszystko. Jedynym łącznikiem wydaje się być potrzeba gwałtownej przebudowy. Paryżowi się udało, a Warszawie.. no cóż..

Krótka historia jednego zdjęcia,  
- autor: Jakub Kuza;
- wydawnictwo: Znak - 2019;
- kategoria: historia, album.

Pokazane zdjęcia nie zawsze są bardzo znane, ale są świetnym wytrychem do opowiadania o osobach, wydarzeniach ukazanych na fotografiach. W ten sposób możemy poznać wiele historycznych ciekawostek. Myślę że to największy atut albumu. Notki dotyczące zdjęć często kończą się humorystycznym akcentem. W mojej ocenie jest w nim trochę za dużo polskich akcentów, a niektóre zdjęcia/tematy wydają się nie pasować do koncepcji, ale rozumiem, że autor nie chciał powielać innych, zagranicznych publikacji. Szkoda, że album nie jest wydany w większym formacie i na lepszym papierze. Mały format sprawia, że zdjęcia są drukowane na dwóch stronach, w miejscu łączenia są mało widoczne.

Zastrzelić, zadźgać i otruć czyli historia morderstwa,
(Shot, Stabbed & Poisoned);
- autor: Jonathan J. Moore;
- wydawnictwo: Znak Horyzont- 2019;
- kategoria: historia, literatura faktu.

Po lekturze Powiesić, wybebeszyć, poćwiartować wiedziałem, że kolejną pozycję Moora też przeczytam.
Tym razem autor opowiada o różnych przypadkach likwidacji niewygodnych osób. Mordowano zarówno polityków, działaczy społecznych, niewygodnych świadków, ale także osoby sławne. Każdy taki mord zmieniał historię. Czasem zmiana była kosmetyczna, ale też czasem jedno zabójstwo sprawiało, że świat stawał w ogniu. Tak było między innymi w 1914 roku. Z książki Moora najprawdopodobniej nie poznacie nowych morderstw na zamówienie, ale jestem przekonany, że najsłynniejsze sprawy odsłonią przed czytelnikiem niekoniecznie znane okoliczności. Poza dobrym doborem rycin i fotografii to najmocniejsza strona książki.

Powiesić, wybebeszyć, poćwiartować czyli historia egzekucji,
(Hung, Drawn, and Quartered)
- autor: Jonathan J. Moore;
- wydawnictwo: Znak Horyzont- 2019;
- kategoria: historia, literatura faktu.

Podczas przeglądania internetu natrafiłem na ten tytuł w zapowiedziach wydawniczych. Wydał mi się na tyle intrygujący, że postanowiłem nabyć go w dniu premiery. Liczyłem na przekrojową, mocno ilustrowaną rzecz o historii ludzkiej brutalności. Moje oczekiwania zostały w znacznej mierze spełnione. Książka, zgodnie z tytułem, opowiada o historii egzekucji, ale także sporo miejsca poświęca na społecznej (niestety) roli zabijania wrogów publicznych. Wrogiem mógł być każdy, ważne by kara była wymierzona publicznie. A jej brutalność była powiązana z rodzajem przestępstwa, o które oskarżano. Często zdarzało się, że oskarżony był niewinny, ale dla społeczeństwa i oskarżycieli nie miało to większego znaczenia. Dopiero dwudziesty wiek przyniósł w tej materii zmianę. Egzekucje przestały być (w większości krajów) publiczne, a sama egzekucja miała być dokonana stosunkowo szybko i bezboleśnie. Największe zbrodnie muszą być przykładnie ukarane. Ironią losu jest fakt, że łaskawą formą egzekucji miało być krzesło elektryczne, którego skuteczność mocno zależała od dokładności i rzetelności obsługi więzienia. Nie zawsze to była łaskawa śmierć.

Właśnie obejrzałem "Po prostu" T. Sekielskiego dotyczącego 25-lecia okrągłego stołu. Sekielski rozmawia o ostatnich 25 latach z osobami, które polityką się nie zajmują. Liroy, Linda, Łepkowska, Wolski. Z czystym sumieniem przyznaję, że był to jeden z ciekawszych programów dotyczących tej rocznicy. Wnioski i odczucia rozmówców dają sporo do myślenia. Rozmowy bez nadęcia politycznego, bez szarpania. Zwykłe, inteligentne okraszone dobrym komentarzem filmowym. Taką publicystykę lubię.
Rozmówcy w pewnym momencie stwierdzają, że przemiany nas czegoś pozbawiły. Spłyciły relacje interpersonalne. Współczesny Polak nie lubi rozmawiać, zarywać nocy przy herbacie.. najchętniej siedzimy z oczami w ekranie leniwie przełączając kanały. Jakie są Wasze wrażenia? Jak Wy podsumujecie ostatnie 25 lat? Zapraszam do niepolitycznej dyskusji.